Waar bewaar ik mijn cosmetica producten. Hoe koeler, hoe langer
Zorgvuldigheid is ook belangrijk bij cosmetische producten. Er zijn een paar dingen waar u rekening mee moet houden als het gaat om de houdbaarheid van producten. Hoe lang zijn cosmetische producten houdbaar, welke producten zijn bijzonder gevoelig voor ziektekiemen en wat betekenen de symbolen op de verpakking? Chemicus Dr. Eckart Voss geeft de antwoorden.
BEAUTY FORUM MEDISCH: Waar moet de schoonheidsspecialiste op letten bij het behandelen van voorbereidingen in de salon?
Dr. Eckart Voss: De houdbaarheid van cosmetica wordt getest door de fabrikant. Dit wordt gedaan tijdens de productie voor de aankoop en dan pas verteld aan de klant. De fabrikant gaat uit van een correcte opslag bij kamertemperatuur en in de gesloten originele verpakking.
Welke risicofactoren zijn er voor de houdbaarheid van cosmetica?
Door verschillende opslagplekken te hanteren voor producten wordt de houdbaarheid van het product verkort. De kritische beïnvloedende variabelen zijn temperatuur, zuurstoftoegang, licht en ook ziektekiemen. Dus als producten rechtop worden bewaard in een kamer waar veel licht is, dan kunnen temperaturen van 40-50o C. voorkomen. Hiermee wordt de houdbaarheid aanzienlijk verkort.
Een temperatuurstijging van 10o C. halveert de houdbaarheid naar 15 maanden in plaats van dat een product 30 maanden houdbaar is zoals vermeld staat op de verpakking. Bij 20o C. wordt de houdbaarheid verkort naar 8 maanden. En bij 40-50o C. zelfs naar 4 maanden. Kunststofverpakkingen zijn doordringbaar voor zuurstof en licht. Er moet rekening worden gehouden met verdere verkorting van de houdbaarheid vanwege het gecombineerde effect van zuurstof en licht. Afhankelijk van het producttype kan een ongunstige combinatie van licht, lucht en temperatuur resulteren in een korte houdbaarheid van slechts enkele weken.
Naast bovengenoemde factoren zoals temperatuur, licht en lucht is er ook sprake van microbiële aantasting. De fabrikant heeft er ook rekening mee gehouden om de houdbaarheid te bepalen voor elk recept dat gecontroleerd wordt op speciale micro-organismen (o.a. bacteriën en schimmels).
Ziektekiem en groeien het snelst rond de 37o C. en kunnen alleen in water groeien. Conserveermiddelen worden meestal toegevoegd om microbiële groei te beperken.
De microbiële groei is hoger in een pot die dagelijks wordt gebruikt waarbij de vingers in aanraking komen met het product. De vingers zitten vol met bacteriën en andere micro-organismen. Dit heb je bijvoorbeeld niet met een luchtvrije verpakking waarbij de inhoud niet in contact komt met een vinger.
Professionele tip:
Zet je producten nooit in de etalage, gebruik het liefst een verkoelde ruimte. Opslaan in de auto is ook volstrekt ongeschikt.
Welke preparaten zijn door hun samenstelling bijzonder vatbaar voor ziektekiemen?
Een emulsie is een metastabiele constructie. Door middel van emulgatoren en verdikkingsmiddelen wordt voorkomen dat water- en oliedeeltjes in de crème voorkomen.
Dit betekent dat de olie- en waterdruppels niet kunnen worden gecombineerd om een continue stabiliteit te waarborgen. De fabrikant test deze stabiliteit door diverse opslagtesten. De emulsie wordt als stabiel beschouwd zolang er zich bij kamertemperatuur geen macroscopisch zichtbare water- of oliedruppeltjes op het oppervlak vormen.
Enkelvoudige formules zoals oliën, schoonmaakproducten en andere heldere oplossingen zijn van nature minder gevoelig voor temperatuur dan emulsies. Bij die emulsies komt de blootstelling aan zuurstof en licht naar voren. Het bederf is vaak te herkennen aan verkleuring en geurverandering.
Hier een extreem voorbeeld: een sterk onverzadigde lijnzaadolie is geschikt voor het schilderen van hout, omdat de talrijke dubbele bindingen van licht en zuurstof samen binnen enkele minuten een klevende film op het hout vormen. ‘Actieve ingrediënten’ met gevoelige chemische structuren zoals vitamine A en onverzadigde vetzuren (bijvoorbeeld linolzuur en linoleenzuurderivaten) worden daarom vaak aangeboden in amberkleurig (oranje-gele kleur) glas: glas laat geen lucht door en deze kleur verhindert in hoge mate het binnendringen van licht. Pure vitamine A – retinol – is een goed voorbeeld. Tijdens de productie moet retinol worden behandeld in een verduisterde ruimte met afsluiting van lucht en deze worden gevuld in de bovengenoemde glazen verpakkingen. Als het product op de huid wordt aangebracht dan het liefst als nachtcrème gebruiken. Anders wordt de vitamine A afgebroken voordat deze de huid is binnengedrongen.
Kortom: een ongeopende verkoopverpakking is bij een kamertemperatuur van 20o C. zoals op de verpakking vermeld staat houdbaar. Als je het in de koelkast bewaart, kun je rekenen op een verdubbeling van de houdbaarheid.
Hoe weet ik welke houdbaarheid door de fabrikant wordt gegarandeerd?
De cosmeticabranche maakt onderscheid tussen producten die meer dan 30 maanden houdbaar zijn vanaf de fabrieksdatum, en producten met een kortere houdbaarheid.
Voor de wat langere houdbare producten is er een symbool – het zogenaamde PAO-symbool – verplicht. PAO staat voor ‘Periode na opening’. Het getal geeft aan hoeveel maanden het product na eerste opening van de verpakking op kamertemperatuur kan worden bewaard. Hierbij wordt aangenomen dat bederf pas begint als de verpakking wordt geopend. Zoals hierboven al beschreven, weten wij dat dit alleen geldt voor verzegelde glazen potten. Bij alle andere verpakkingen kan men alleen maar hopen dat de overdracht kort was, met andere woorden dat het product niet al een lange tijd in de winkel ligt. Zelfs voor spuitbussen of luchtvrije verpakkingen die nooit worden geopend, heeft het symbool weinig zin. Voor verkopers heeft de regeling echter het voordeel dat de klant geen selectie kan maken op de producten, omdat zij hetzelfde symbool hebben.
De ‘zandloper’ is duidelijker: deze is bepaald voor een producthoudbaarheid van minder dan 30 maanden, de THT-datum wordt onder klok weergeven. Ook hier kan de koper de resterende tijd ongeveer verdubbelen door deze in de koelkast te bewaren.
